Het belang van olifanten voor ons klimat

Magisch, mooi Afrika en het verlies van zijn machtige eindeloze savannen en oeroude bossen

Afname van populatie

De grootste bedreiging voor alle prachtige diersoorten die we vandaag de dag op onze reis in Afrika tegenkomen, is de afname van hun populatie door het verlies van de eindeloze savannes en eeuwenoude bossen.

We zijn gewend geraakt aan het feit dat veel van onze meest iconische dieren met uitsterven worden bedreigd door klimaatverandering, habitatvernietiging, stroperij en overbejaging.

Maar we staan zelden stil bij hoe het was toen deze prachtige dieren nog in overvloed op onze planeet leefden.

Verlies van habitat

Olifanten verliezen ook hun leefgebied en oude migratieroutes door de verspreiding van menselijke nederzettingen in hun leefgebied, landbouwontwikkeling en de aanleg van infrastructuur zoals wegen, kanalen en hekken die hun leefgebied fragmenteren.

Hoe zou de wereld eruit zien zonder olifanten?

Zonder olifanten zouden ecosystemen instorten. Zij zijn de ingenieurs van de biodiversiteit.

Dit is duidelijk te zien in de semi-aride savannen, bossen en struikgewas van Afrika, waar nog enkele olifantenpopulaties leven.

Echte Klimaathelden

Het zijn echte klimaathelden, maar de opwarming van de aarde brengt ook hen in grote nood. Het wordt al steeds moeilijker om water en voedsel te vinden.

Het is onzeker hoe lang ze zich nog kunnen aanpassen aan de gevolgen van de klimaatcrisis.

Het is de hoogste tijd om in actie te komen. Want de olifanten zelf zijn van onschatbare waarde in de strijd tegen de opwarming van de aarde.

Olifanten zijn echte ecosysteemingenieurs. Door met hun uitwerpselen plantenzaden en voedingsstoffen te verspreiden, zorgen de grijze reuzen niet alleen voor biodiversiteit.

Bovenal dunnen bosolifanten dichtbegroeide bossen uit en zorgen ze ervoor dat de resterende bomen zich beter kunnen ontwikkelen.

Dit maakt de Afrikaanse bosolifanten waardevolle klimaatbeschermers.

Op hun weg door de dichte regenwouden van Afrika trekken de bosolifanten schors van jonge boompjes, graven ze in de grond naar wortels, vertrappen ze bomen en grazen ze.

Maar wat hier klinkt als vernietiging, helpt de bossen en hun vermogen om CO2 op te slaan enorm.

Dit komt omdat de olifanten vooral kleinere bomen met een lagere houtdichtheid vertrappen en opeten, die met de grotere bomen concurreren om licht, water en ruimte en sneller groeien, maar ook sneller afsterven.

Het eet- en migratiegedrag van bosolifanten bevordert dus het voortbestaan van grote, langzaam groeiende bomen met een dienovereenkomstig grotere houtdichtheid, die veel meer koolstof opslaan in hun stammen.

Als de bosolifanten uitsterven, verliezen hun bossen een opslagcapaciteit van ongeveer drie miljard ton koolstof door de ontbrekende tuiniers.

Dit komt overeen met de uitstoot van meer dan twee miljard auto’s in de loop van een jaar.

Wanneer olifanten bomen ontwortelen of afbreken, creëren ze ook microhabitats voor zaailingen en kleine dieren zoals mangoesten en ongewervelde dieren zoals vlinders.

Voedsel leveranciers

Olifanten leveren ook voedsel voor andere organismen in het ecosysteem. Hun mest is een zeer belangrijke en overvloedige voedselbron voor gastheren zoals mestkevers.

Naast voedsel voor de mestkevers, begraven ze de olifantenmest voor de voortplanting en gebruiken het als voedsel en als plek om eieren te leggen (zodat hun jongen voedsel hebben).

Op deze manier maken ze de grond los en voeden ze deze en hebben ze veel voordelen voor de gezondheid en het functioneren van natuurlijke ecosystemen, zoals het verspreiden van zaden, het verminderen van parasieten bij vee en het bevorderen van de plantengroei.

Dit eenvoudige voorbeeld toont het belang van olifanten en hoe het verlies van één soort een heel ecosysteem kan beïnvloeden, omdat geen enkele andere soort in staat zou zijn om zijn belangrijke ecologische niche te vullen.

Hoeveel Afrikaanse olifanten waren er 100 jaar geleden?

Ooit zwierven er miljoenen olifanten door Afrika, die regelmatig tot 20 kilometer per dag aflegden.

Ongeveer 100 jaar geleden waren er meer dan 10 miljoen olifanten in heel Afrika.

Het aantal Afrikaanse savanneolifanten is in 50 jaar tijd met meer dan 60 % afgenomen volgens de World Conservation Union (IUCN), die het wereldwijde risico op uitsterven van wilde dieren beoordeelt.

In 1930 leefden er nog tot 10 miljoen wilde olifanten in grote delen van het Afrikaanse continent.

In 1979 waren het er nog 1,3 miljoen.

Van 1979 tot 1989 werd meer dan 50% van de olifantenpopulatie uitgeroeid.

Dit leidde tot een verbod op ivoor in 1989; toen waren er nog maar 600.000 olifanten over op het hele continent.

Ondanks het verbod op de internationale ivoorhandel worden Afrikaanse olifanten nog steeds massaal gestroopt.

Jaarlijks worden tienduizenden olifanten gedood voor hun ivoren slagtanden. Het ivoor wordt vaak verwerkt tot sieraden en ornamenten – China is de grootste markt voor dergelijke producten.

De olifantenpopulatie in Afrika is in tien jaar tijd met 111.000 olifanten afgenomen.

Vandaag de dag zijn er nog maar 415.000 olifanten over in heel Afrika.

Vandaag de dag zijn er naar schatting 11.500 olifanten in het Kruger National Park.

Stroperij van olifanten

Hoewel het stropen van olifanten een dalende trend vertoont, met een aanzienlijke afname in Oost-Afrika, blijft het de diersoort gevaarlijk dicht bij de rand van uitsterven brengen.

Net als bloeddiamanten uit Sierra Leone of geplunderde mineralen uit Congo lijkt ivoor de nieuwste conflictgrondstof in Afrika te zijn, die wordt verhandeld vanuit afgelegen gevechtszones en gemakkelijk te gelde kan worden gemaakt, waardoor nu conflicten over het hele continent worden aangewakkerd.

Enkele van de meest beruchte gewapende groepen in Afrika, waaronder het Verzetsleger van de Heer, de Shabab en de Janjaweed in Darfur, jagen op olifanten en gebruiken de slagtanden om wapens te kopen en hun wrede oorlogen te financieren.

Georganiseerde misdaadsyndicaten werken met hen samen om het ivoor over de hele wereld te smokkelen, waarbij ze gebruik maken van turbulente staten, poreuze grenzen en corrupte ambtenaren van Afrika ten zuiden van de Sahara tot China.

Olifanten zijn onvervangbaar voor een gezond ecosysteem – door ze te beschermen zorgen we ervoor dat hun leefgebied behouden blijft voor andere diersoorten.

Een kwestie van moraliteit

Last but not least is het ook een kwestie van moraliteit. Als we de olifanten verliezen, verliezen we een zeer cruciaal deel van onze gemeenschappelijke, wereldse ziel.

En dat geldt uiteindelijk voor elke diersoort die we laten verdwijnen.

 

Sources: IUCN & SANPARKS